Ekonomide Para Kalmayınca Maliye’nin Yeni Silkeleme Dönemi Başladı değerli okuyucularım.

“Ağaç meyve dökmeyince, sallamak gerekir” mantığıyla Maliye düğmeye bastı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in son açıklamaları, Türkiye'de vergi denetiminde yeni bir dönemin başladığını gösteriyor. Bu yeni dönemin en dikkat çekici unsuru ise yapay zeka destekli vergi incelemeleri. Artık sadece geleneksel denetimlerle değil, verileri çapraz analiz eden, sapmaları algoritmalarla yakalayan bir sistemle karşı karşıyayız.

Sahte Fatura Şirketlerinden Matrahı Düşüren Taktikçilere:

Bakan Şimşek’in özellikle üzerinde durduğu bir konu, mal varlığı bulunmayan ya da iflas etmiş gibi görünen şirketler. Bu şirketlerin bazıları yalnızca sahte fatura düzenlemek için kurulmuş olabilir. Maliye, bu tür yapılarla mücadelede yapay zekayı devreye alıyor. Ama konu bununla sınırlı değil.

Elektrik ve doğalgaz gibi yüksek tüketimi olmasına rağmen üretimi düşük kalan; hasılatı giderlerini karşılamayan; stokları satışlarına oranla tutarsız olan firmalar da radar altında. İndirim ve istisnaları yanlış kullanan, asgari kurumlar vergisine dikkat etmeyen, amortismanları hatalı ayıran ve genel olarak matrahı azaltmaya yönelik hamlelerde bulunan mükellefler artık sistematik olarak inceleniyor.

Serbest Meslek Sahipleri Hazır mı?

Bu denetim dalgası sadece şirketlerle sınırlı değil. Avukat, doktor, mimar, mali müşavir gibi serbest meslek grupları da yapay zeka destekli sistemlerle karşı karşıya kalabilir. Özellikle gelir beyanı düşük görünen kişiler için “izaha davet” mekanizması devreye alınabilir.

Bu ara kasa ve ortaklar bakiyesi ile vergi kaçırdığı düşünülenlerin adat incelemesi dikkat çekiyor. Mükellefe göre bu paralar islami hassasiyet dolayısıyla faize konmuyor ve Kasa da TL olarak tutulurken, Milli hassasiyetler ile Döviz de alınmıyormuş. Vay arkadaş sizinle gurur duyuyorum denmesi bekleyen müfettiş ise cezayı işlem uyguluyormuş.

Gayrimenkul Alım-Satımında Yeni Dönem:

Yıllardır kronikleşmiş bir sorun olan gayrimenkul satış bedellerinin düşük gösterilmesi meselesi de yapay zeka ile artık daha kolay tespit edilebiliyor. Bölgesel rayiç bedel ile beyan edilen tutar arasındaki makas, algoritmalar tarafından otomatik olarak analiz ediliyor. Bu da daha fazla satışın incelemeye alınması anlamına geliyor.

Yapay Zeka Önce Sallayacak, Sonra Yapılandırma mı Gelecek?

Tüm bu gelişmelerin üzerine bir de vergi yapılandırması ve matrah artırımı söylentileri eklenince, kamuoyunda şu sorular konuşulmaya başlandı:

“Acaba önce ağaç yapay zeka destekli denetimle silkelenecek, ardından yapılandırma ile ikinci kez mi sallanacak?” ama mükellef ikincisini zaten sarsılma değil, firsat gibi görünüyor. Yeterki birinci sallama hafif geçsin.

Kısacası, ağaç kendi haline bırakılsa meyve vermeye pek niyetli görünmüyor. Maliye ise bu meyveleri önce bir sallayarak, sonra da sepete doldurarak toplamaya kararlı gibi.

Son Söz: Vergi denetiminde yeni bir çağ başlıyor. Yapay zeka ile artık sadece belge değil, davranış da analiz ediliyor. Mükellefler için bu süreç daha şeffaf ama aynı zamanda daha dikkatli olmayı gerektiriyor.

Herkese bol ve bereketli bir hasat dönemi dileğiyle...

Mahir NAZLIER
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir