Geçen hafta Ankara Mali Müşavirler Odasında Necati akbaba'nın vergi revizyonu dersine katıldım,

Kimi vergisel olayların gerçek mahiyetine ulaşmamda ve gölgede kalmış, akla gelmemiş bazı hususlarda bana yeni farkındalıklar kattı.

Mesela : finansal kiralama olayı dendiğinde kimimiz bu işin benimle alakası yok, ya da benim şirketim finansal kiralama yapmıyor ki diye olayın içinden sıyrılır.

Mali müşavir arkadaşların büyük bir bölümü ise bahsedeceğim bir olayı duyduklarında hadi canım öyle şey mi olur diyecekler, ama kanunlar ise senaryoyu mantıktan öte farklı bir noktaya eviriyor,

Bahis şu ki: personelimizden kiraladığımız aracın ya da bir iktisadi kıymetin sorumlu sıfatıyla kdv sini ve gelir vergisini ödediğimizde sorumluluğumuz bitti diyoruz, aracın masraflarını şirket giderlerine yazarken acaba bu kiralama, finansal kiralama ya dönmüş olabilir mi diye sormuyoruz.

Hadi finansal kiralamaya ve sonrasındaki örnek olaya bir bakalım,

Finansal kiralama, Bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olarak kira süresi sonunda mülkiyet hakkının kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın, bir iktisadi kıymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan fayda ve risklerin tamamının veya tamamına yakınının belli bir dönemde bedel karşılığı kiracıya bırakılması sonucunu doğuran kiralamalardır.

Buna göre; bir finansal işlemi finansal kiralama olarak kabul etmek için VUK ve 319. nolu Genel tebliğinde bahsi geçen dört şarttan birinin bulunması yeterli olacaktır.

1-) İktisadî kıymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi: Sözleşmede iktisadi kıymetin kiracıya devredilmesine dair madde ve ya satım Opsiyonu olması ve kiracının yüksek bir olasılıkla bu hakkı kullanacak olması durumudur.

2-) Kiracıya kira süresi sonunda iktisadi kıymeti rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması: Kira süresi sonunda kiracının bu hakkı kullanacağının büyük bir ihtimal olarak tahmin edildiği durumdur. Bu ihtimalin varlığı bile, işlemin finansal kiralama kabulü için yeterlidir.

3-) Kiralama süresinin iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün % 80'inden daha büyük bir bölümünü kapsaması: Ekonomik ömür, bir iktisadi kıymetin ekonomik olarak kullanılabileceği veya belli sayıdaki üretimin elde edilebileceği tahmin edilen dönemdir.

4-) Sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının iktisadi kıymetin rayiç bedelinin % 90'ından daha büyük bir değeri oluşturması: Kira ödemelerinin bugünkü değeri toplamının iktisadi kıymetin sözleşmenin düzenlendiği tarihteki rayiç bedelinin % 90’ından büyük olması halinde kiralama finansal kiralama olarak kabul edilecektir.

Örneğin : Şirket personelinin aracını ya da başka bir iktisadi kıymetini kiraladık bu durumunda aslında ödediğimiz kiralar finansal kiralama gideri olarak aktifleştirilmesi gereken bir gider ve finansman giderine dönüşmüş olabilir, sonrasında ise Amortisman uygulamasından tutun da, finansman gider kısıtlamasına kadar başka vergisel sonuç değişiklikleri olabilir ve ummadığınız vergisel ödeme ve cezalar ile karşılaşabiliriz.

Unutulmasın bu dört şarttan biri bile işi bu noktaya getiriyorsa, 3. ve 4. şartlara bu gözle yeniden bir bakmakta fayda var. Amortisman süresi 5 yıl olan bir aracı 4 yıldır kiralıyorsak acaba muhasebe kayıtlarımıza bir bakmamız gerekir mi ? zira finansal kiralama ya da diğer adıyla leasing koşullarında bir ödeme yapılıyor olabilir. Bir yıllığına kiralanan iktisadi kıymetin kiralanması tekrar ile dört yıla çıkarsa aynı durum gerçekleşmiş olur ve buna göre muhasebe kaydı yapmamız gerekir.

Bilginin konforu kadar iğneleyici huzursuz eden yönleri de var, bu konuya hangi mali müşavir, hangi müfettiş dikkat eder bilinmez ama dikkatli olmakta fayda var, şimdi de ve şimdinin gücünde huzurlu kalmak dileklerimle, sağlıcakla kalın.

Mahir NAZLIER
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir