Elçilik ve konsolosluk çalışanlarının vergisel yükümlülükleri Gelir vergisi kanunu 3. madde kapsamında ele alınmakta olup, bahsi geçen yerlerin Türkiye toprağı sayılmaması ve aynı kanunun 16. madde çerçevesince istisnanın kapsamı konuyu merak edilen bir noktaya taşımaktadır.

İlgili ülkelerin ülkemizle olan anlaşmaları ve politik mesafeleri de uygulamaları şekillendirmiştir. Bu yerlerde çalışanlardan kimileri Gelir Vergisinden Muaf ve istisna iken, kimileri Muafiyet ve istisna kapsamında değildir. Bu yerlerden yüksek ücret alındığı ve maaştan stopaj kesintisi yapılmadığı için vergi ödeme zamanları ise biraz telaşlı ve belirsizlik içinde geçmektedir.

Türkiye'de bulunan elçi, konsolos ve diplomatların, kazandıkları ücret gelirleri Diplomat Muaflığı Kapsamındadır bu kişiler personel değildirler.

Diplomat kapsamına girmeyen çalışanların gelirleri ise karşılıklı olmak şartıyla Gelir Vergisinden istisnadır(GVK 16.md) Başka gelirleri nedeniyle beyanname veriyorlar olsalar bile elçilik ücret gelirleri beyannameye dâhil edilmez.

Ancak, gerek Muafiyetin, gerek istisnanın temel şartı, karşılıklılık bulunmasıdır… Vergileme esasları çifte vergilemeyi önleme anlaşması varsa burada aranmalıdır ancak anlaşma olmayan bir ülke ile de karşılıklı istisna edilme durumu olabilmektedir. Bahsedilen istisna mevcut değilse, Her yıl mart ayında vergileme yapılması gerekir (GVK 95'inci madde) uygulamada ücret gelirleri yönünden Gelir Vergisi mükellefiyeti açtırmak gerekiyor, ilk yıla mahsus Vergi Dairesine giderek mükellefiyet açılıyor sonraki yıllarda ise internet üzerinden beyanname verilebiliyor. Vergi dairesinde Sadece Ücret gelirleri yönünden G.V. Mükellefiyeti açtırmak istendiği vurgusu yapılmalıdır, zira bu durumla karşılaşmamış memur, KDV mükellefiyeti vs. açmaya yeltenebilmektedir. Çıkacak vergiyi mart ve temmuz aylarında iki taksitle ödemek mümkündür.

Anlaşma olmamakla birlikte İlgili ülke kendi topraklarında bulunan Türk Elçiliklerinde çalışanlardan vergi almıyor ise, Vergi idaresi de Türkiye'de bulunan o elçilikteki Türk ve Türkiye’de oturan yabancı çalışanlardan 16.Madde kapsamında vergi almayacaktır. Personel Ücret istisnası uygulandığı bu hallerde, Maliye bakanlığına gerektiğinde sunulmak üzere, o ülkedeki Türk büyükelçiliğinde çalışan Personele istisna uygulandığına dair bir yazının elde tutulmasında fayda olacaktır.

Ücret istisna uygulaması yok ama karşılıklı anlaşma varsa o anlaşmanın içeriğini bakmak gerekecektir, Örneğin Pakistan elçiliği çalışanı bir kişinin ücret geliri için Ankara Vergi Dairesinden verilen Özelgede Çifte vergilemeyi önleme anlaşmasına değinilmiş ve 19. Maddesi gereğince vergileme hakkının Pakistan'a ait olduğundan bahsedilmiştir.

Türkiye’deki Elçilikler kendi bütçelerinden ödeme yapmaktalar ve paranın geldiği ülkeden çalışana değil elçiliğe para gelmekte ve GVK 23/14 istisnası bu durumu kapsamamaktadır. 94.Madde Gereği Kaynaktan da bir kesinti söz konusu olmamaktadır. Ancak bu tür durumda Gelir Vergisi Kanunu 23/18 Maddesi kapsamında asgari ücrete getirilen istisnadan elçilik çalışanları da yararlanacaktır.

Bahsedilen kişiler Asgari ücrete kadar gelirleri için beyanname ve vergi vermeyecekler, Fazlasını alanlar ise Asgari ücret istisnasından yararlanıp o tutar kadar az vergi ödeyecekler. İstisnanın hesaplandığı rakam vergi Matrahı olarak adlandırılan, Brüt ücretten %15 SGK kesintisi sonrası bulunacak olan tutardır ve şahıs sigortası ve hayat sigortası gibi harcamalarda safi tutara ulaşırken vergi matrahından indirilir. Anlatılan Matrah hesaplaması emekli olarak çalışanları da kapsar.

Akla gelen hususlardan ise istisnayı aşan ücret vergilendirilip artan oranla hesaplama yapılırken istisnaya isabet eden kısımda dikkate alınacağıdır ikincisi ise 2. bir işverenden maaş alınıyorsa bu istisnanın sadece bir ve en yüksek maaşa uygulanıyor olduğunu ve beyanname verme Kriterleri ise değiştiğidir. İstisna ile birlikte AGİ uygulaması da kalkmıştır.

Karşılıklılık anlaşması yoksa vergilemenin hem ücreti ödeyen hem de hizmetin ifa edildiği ülkede vergilendirilmesi söz konusu olursa, yurt dışında kesinti yoluyla ödenen verginin buradaki vergiden mahsubu mümkün olur(GVK Madde 123)

Başka bir gün yine başka bir konu ve gündem ile İyi günlerde görüşmek üzere,

Selam ve saygılar.

Mahir NAZLIER
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir